EVLİLİKTEN DOĞAN MAL REJİMİ ALACAKLARI

Evlilikten itibaren başlamak üzere 4721 sayılı Medeni Kanun uyarınca eşler şayet aralarında herhangi bir mal rejimi seçmemişler ise Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi uygulanacaktır. 4721 sayılı Kanun 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiş olup bu tarihten önce evlenen eşler için de 01.01.2002 tarihinden geçerli olmak üzere Edinilmiş Mallara Katılma rejimi hükümleri uygulanacaktır. Bu yazımızda eşlerin Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminden doğan hak ve alacakları üzerinde durulacaktır.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir ?

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, eşlerin evlilik tarihinden itibaren çalışma emek karşılığı edinmiş oldukları tüm değerlerin edinilmiş mal kabul edilip kimin olursa olsun diğer eşin de yarısı üzerinde hak sahibi olduğu bir malvarlığı rejimidir. Şöyle açıklayalım: Koca çalışıyor, kadın ev hanımı, Koca, evlilik boyunca 10 yıllık çalışmasının karşılığı olarak elde ettiği parasal değerlerle diyelim bir Ev aldı. İşte bu ev kocanın kendi üzerine olsa bile diğer eşin bu evin yarısı tutarında alacak hakkı elde etmesidir. Yani evlilik birliği içerisinde çalışmanın karşılığı olarak edinilen tüm parasal değerler ve bu parasal değerlerle edinilen (ev, araba, arsa, tarla) her şeyin yarısı tutarında diğer eşin de alacak hakkının doğmasıdır.

Neler Edinilmiş Mal Neler Kişisel Mal ?

Edinilmiş malların yarısı üzerinde diğer eşin de alacak hakkı var dedik. Fakat miras gibi, kişisel mal sayılan değerler üzerinde ise diğer eşin alacak hakkı yoktur. Bunlar: örneğin koca evlilikten önce bir araba sahibi sahibi oldu, arabayı aldıktan sonra evlendi diyelim. Arabanın alındığı tarihte taraflar evli olmadığı için kadının bu araba üzerinde alacak hakkı yoktur. Edinilmiş mallar üzerinde diğer eşin alacak hakkına "Katılma Alacağı" diyoruz. Adı üstünde Katılma Alacağı, kadının kocasına ait evin edinilmesinde hiçbir parasal katkısı olmasa bile elde ettiği bir alacaktır. Bunun için kadının parasal katkıda bulunması aranmaz.

Öncelikle eski kanun döneminde ve 01.01.2002 tarihinden önce eşlerin edinmiş oldukları mallar üzerinde nasıl bir sistem geçerliymiş onu inceleyelim. Neler Edinilmiş Mal, Neler Kişisel Mal ayrımına geldiğimizde şöyle kısaca özetleyelim.

Eski Kanun Döneminde Eşlerin Malları (01.01.2002 tarihinden önce Edinilenler)

01.01.2002 tarihinden önce 743 sayılı Eski Medeni Kanun uyarınca eşler arasında "Mal Ayrılığı" rejimi geçerlidir. Buna göre eski kanun döneminde

• Her birinin malları

• geliri

• ve kendi kazançları

kendilerine ait kişisel maldır. Diğer eşin hakkı bulunmaz.

Bu dönemde kadın veya koca, diğerine ait bir mal varlığına ancak para ya da para ile ölçülebilen bir katkısı varsa Katkı Payı Alacağı talep edebilir.

Yeni Kanuna göre Neler Edinilmiş Mal Neler Kişisel Mal ?

Medeni Kanunun 219. maddesine göre edinilmiş mal, Eşlerin karşılığını vererek elde ettikleri malvarlığı değerleridir. Dolayısıyla,

• Çalışmasının karşılığı olan edimler (maaş, kazanç)

• Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım kuruluşlarının veya Personele yardım amacıyla kurulan Sandıkların yaptığı ödemeler (SGK ödemeleri, yaşlılık, ölüm aylığı vb.)

• Çalışma gücünün kaybı tazminatları (İşgöremezlik tazminatı)

• Kişisel malların gelirleri (Miras kalan evden elde edilen kira geliri)

• Edinilmiş mal yerine geçen değerler (Edinilmiş mal olan evin satılarak alınan araba)

  
  

bunlar edinilmiş maldır ve diğer eşin bu malvarlığı değerlerinin kural olarak yarısı üzerinde alacak hakkı bulunmaktadır. (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2016/18019 E. ,  2017/7562 K.)

Peki Kişisel Mallar Neler ?

Kişisel mallar ise,

• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya (Marangozun hızar makinesi vb.)

• Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan değerler (Evlenmeden önce alınan ev)

• Miras yoluyla edinilen değerler

• Karşılıksız Kazanma yoluyla elde edilen değerler (Bağış olarak verilen para)

• Manevi Tazminat alacakları

• Kişisel mal yerine geçen değerler (Evlenmeden önce alınan arabanın satılıp ev alınması)

bunlar kişisel maldır. (Antalya BAM 2.HD 2022/2037 E. 2024/176 K.) Dolayısıyla bu mallar üzerinde diğer eşin herhangi bir alacak hakkı bulunmaz.

Hakkımı nasıl alırım ?

Öncelikle mal rejiminin sona erebilmesi için Boşanma davasının açılmış olması önemlidir. Zira ayrı yaşasanız bile, boşanma davası açılmadığı sürece sizin kazandığınız tüm parasal değerlerin yarısı üzerinde diğer eşin mal rejiminden doğan alacak hakkı devam edecektir. Edinilmiş Mallara Katılma rejimi Boşanma davasının açılmasıyla sona erer, Mal Rejiminin Tasfiyesi ile alacak miktarı hesaplanır. Dolayısıyla her şeyden önce Boşanma davasının açılması önemlidir.

Boşanma davamı açtım Mal rejimi alacağımı nasıl alırım ?

Mal rejimi alacağı Mal Rejiminin tasfiyesi davası ile alınabilir olup, Boşanma davası ile birlikte Mal Rejiminin tasfiyesi davası açılması da önemlidir. Mal rejiminin tasfiyesi davasında eşin diğer eş üzerindeki malvarlığı değerleri üzerinde 3 çeşit alacak hakkı vardır:

1. Katılma Alacağı

2. Değer Artış Payı Alacağı

3. ve Denkleştirme Alacağı

Bu 3 alacağın da şartları varsa Mal Rejiminin Tasfiyesi davasında talep edilmesi önemlidir. Genelde sıklıkla karşılaştığım hata açılan davalarda Katılma Alacağı talep ediliyor fakat mesela edinilmiş mal olan evin alınmasında miras kalan araba satılarak katkı yapılmış, bu durumda Değer Artış Payı alacağının talep edilmesi önemlidir. Yine Kişisel Maldan Edinilmiş mala yapılan bir katkı sonucunda Katılma Alacağına ek olarak alınan edinilmiş malın değerinin düşmesi nedeniyle Denkleştirme Alacağının talep edilmesi de önemlidir.

Nedir Bu Değer Artış Payı Alacağı ? Denkleştirme Alacağı ?

Değer Artış payı alacağı bir eşin diğer eşin edinilmiş malları üzerinde yarı oranında sahip olduğu alacağın üzerindeki alacaktır. Mesela kadın olarak babanızdan tarla miras kaldı, bu tarlayı sattınız kocanız kendi gelirinden kazandıklarını da ekledi ev aldı. İşte Değer artış payı alacağı bu malın yarısının üzerindeki kattığınız değer (sattığınız tarla) ile oluşan değerin artması ile elde edilen alacaktır. Burada sadece malın yarısı üzerinde hakkınız olmayıp %25 daha değer kattıysanız malın son değeri üzerinden %50 + %25 toplam %75 i üzerinde alacak hakkı sahibi olmanızdır.

Denkleştirme Alacağı Nedir ?

Denkleştirme edinilmiş malın alınmasında ne verdiyseniz verdiğinizi geri alma garantisidir. Yukarıdaki örnekte kadın olarak mirastan kalan tarlayı sattınız kocanız da kendi gelirini ekledi kocanıza bu kez araba aldınız. Arabanın %25 bedelini mirastan kalan tarladan karşıladınız diyelim. Tarlanın değeri 100.000 TL Alınan arabanın değeri 400.000 TL. Peki araba sonra kaza yaptı arabanın değeri düştü. 50.000 TL ye. Bu durumda ne olursa olsun kişisel maldan vermiş olduğunuz 100.000 TL yi geri almanız Denkleştirme Alacağıdır. Yani vermiş olduğunu geri alma garantisidir.

SONUÇ

Belirtmiş olduğumuz tüm bu hususlar edinilmiş mallara katılma rejiminden olan diğer eşin sahip olduğu alacak haklarıdır. Diğer eşin uygulamada sıklıkla karşılaşılan malların kaçırılması durumunda da mal rejiminin tasfiyesine kaçırılan malları eklemenin de yöntemi olup bu konuda Avukatınızdan yardım almanız en doğrusudur. Her şeyden önce Boşanma söz konusu olduğunda tarafların birbirlerine daha fazla zarar vermeden evliliğin sonlanması da önemlidir. Bu sebeple daha da fazla zarara uğramamanız açısından Avukatınıza danışmanız önemlidir.

Bu makalemizde "Evlilikten Doğan Mal Rejimi Alacaklarım Neler?" sorusunun cevabını vermiş olduk. Vermiş olduğumuz bilgilerle en doğru yöntem Avukatınıza danışmanız olacaktır. Kendinize iyi bakmanız dileğiyle. Bir sonraki makalede görüşmek üzere.

Av. Tolga Serhat Akçaöz